راجب پیوند گیاهان چه اطلاعاتی دارید ؟

خوب  پیوند زدن روشی است که توسط آن بخشی از یک گیاه بر روی بخشی از گیاه دیگر متصل می‌شود. باید توجه داشت که پیوند زدن یکی از شیوه‌های غیر جنسی (غیر تناسلی) تکثیر گیاهان است. در این روش یک بافت از گیاهی جدا شده و بر روی گیاه دیگری رشد داده می‌شود.

بخش بالایی این گیاه پیوندی پیوندک و بخش پایینی که ریشه‌های گیاه را در بردارد پایه نامیده می‌شود.

مدارک موجود بیانگر این واقعیت است که چینی ها چندین دهه قبل از میلاد مسیح با دانش پیوند زدن گیاهان آشنا بوده‌اند. در زمان امپراطوری روم نیز این فن مرسوم بوده است.

آشنایی با دلایل پیوند زدن گیاهان

دلایل پیوند زدن گیاهان عبارتند از:

• امکان تکثیر بسیاری از گیاهان مانند درختان میوه که با سایر روش های غیر جنسی مانند قلمه زدن امکان پذیر نیست.
• بهره گیری از مزایای پایه ها مانند تحمل به خشکی، شوری، آهک، پاکوتاهی، استقرار مناسب در خاک و غیره.
• سرشاخه کاری و تغییر ارقام کشت شده.
• حذف دوره نو نهالی با پیوند قسمت های بالغ.
• ایجاد اشکال خاص در گیاهان مانند حالت مجنون در توت، بید و نارون.
• اصلاح تنه درختان آسیب دیده از جوندگان،ادوات و یا حفظ درختان قدیمی با ارزش که ریشه صدمه دیده دارند.
• مطالع بیماری های ویروسی با پیوند بر روی پایه های محک.
• افزایش عملکرد با به کارگیری پایه های پا کوتاه.
• برخی پایه ها بر درشتی،میزان قند و اسیدیته میوه اثر مطلوب دارند و موجب افزایش کیفیت میوه می شوند.
• یکنواختی در باغ احداث شده با پایه های رویشی.

پیوند کردن درختان میوه به منظور ایجاد یک ترکیب پیوندی مطلوب ، زمانی امکان‌پذیر است که شرایط محیطی و وضعیت فیزیولوژیکی گیاه برای تشکیل یک اتحاد پیش بینی شده مناسب باشد. در ضمن موفقیت در این مهم به عوامل دیگری از جمله ساختار گیاه – زمان و نحوه اجرایی فنون پیوندزنی بستگی دارد. معمولا از اواخر خرداد تا اواخر تابستان زمان مناسب برای انجام پیوندهای جوانه (کوپیوندها) است. اما پیوندهای چوبی (چو پیوندها) را باید در اواخر زمستان تا دیر وقت همزمان با آغاز رشد گیاه اجرا کرد.

پیوند زدن درختان میوه اغلب با هدف افزایش توان باردهی درخت و بهبود کمی و کیفی محصول انجام می‌شود. با وجود این تعویض ساختار رویشی و باردهی درخت ، تنظیم گرده افشانی در باغ ، استفاده از ویژگیهای پایه‌های پیوندی به منظور دست رسی به گیاهان کوتاه قد تا بسیار قوی ، استفاده از میان پایه‌ها برای رفع برخی از عوارض و نارسایی‌های پیوندی ، ترمیم زخمهای وارد شده به تنه – ریشه و شاخه‌های اصلی درخت ، تسریع در آغاز باردهی و موارد بسیار دیگر از اهدافی هستند که همیشه در ایجاد ترکیب‌های پیوندی مورد توجه‌ اند.

انواع مختلف پیوندها عبارتند از :

پیوندهای جوانه شامل :

• پیوند سپری (پیوند T یا Tبرعکس)
• پیوند وصله‌ای
• پیوند لوله‌ای
• پیوند تراشه‌ای

پیوندهای چوبی شامل :

• پیوند اسکنه‌ای یا شکافی
• پیوند تاجی یا پوستی
• پیوند ترصیعی
• پیوند نیمانیم

پیوندهای مجاورتی شامل :

• پیوند مجاورتی انتهایی
• پیوند مجاورتی جانبی
• پیوند مجاورتی کمانی
  

  وسایلی که برای پیوند زدن گیاهان مورد نیاز است به شرح زیر می باشند:

  1)  اره بزرگ و کوچک

  2)  داسک – قیچی باغبانی

  3)  چاقوی پیوند زنی

  4)  داس مخصوص جهت تهیه پایه در پیوند اسکنه

  5)  ریسمان

  6)  چسب پیوند

معایب و محاسن پیوند گیاهان :

پیوند،معایب و محاسنی دارد.از معایب روش پیونداین است که نتیجه انجام این عمل بندرت همه خواسته هارا تامین نمیکند و گاهی محلی از ساقه گیاه که پیوند درآن قسمت انجام گرفته،حجیم میشود.اما تولیدکنندگان حرفه ایی نهال،به دلیل فواید مختلفی این روش رابه صورت گسترده در تولید درختان میوه انجام میدهند.محاسن پیوند عبارتند از:

الف:حفظ ویژگی یک کلون

ازدیاد به روشهای دیگر غیر جنسی ،مانندقلمه،خوابانیدن شاخه و جزاینها در بسیاری از گیاهان،از جمله بیشتر درختان میوه،مقدور نیست،زیرا قلمه اینگونه درختان به آسانی ریشه نمیدهند.از سوی دیگر،چون در روش کشت بذر تفرق صفات پیش می آید،نمیتوان انتظار داشت که گیاهان بدست آمده از کشت بذر شبیه پایه مادری خود باشند.پس در این مواقع به اجبار از روش پیوند استفاده می شود.

ب)استفاده از مزایای ترکیب پایه و پیوندک:

هریک از ارقام درختان ،درشرایط خاصی رشد میکنند،وبا تغییر شرایط،قسمتی از توانایی خود را برای تولید از دست میدهنددر بیشتر مواقع،برای اینکه بتوانیم رقم خاصی ازیک درخت را در شرایط مختلف از نظر نوع خاک،اقلیم وسایر عوامل محیطی پرورش دهیم،لازم است پایه مناسب این را پیدا کنیم و رقم مورد نظر را روی آن پایه پیوند کنیم.امروزه پایه های متعدد با ویژگیهای گوناگون ،از درختان میوه شناسایی و پرورش داده شده اند،که با انتخاب آنها میتوانیم به اهداف خود در تولید میوه دست یابیم.

ج)تغییر رقم درخت بوسیله پیوند گیاهان:

ممکن است به دلایلی لازم باشد که رقم درختان باغ خود را تغییر دهیم.برای نمونه،پایین بودن کیفیت و بازار پسند نبودن،پایین بودن عملکرد،خود بارورنبودن رقم موجود ونیاز به رقم گرده دهنده و جز اینها.برای رفع این موانع،میتوانید از روش پیوند روی سرشاخه های درختان موجود برای تغییر رقم درختان،استفاده کنید.

د)کوتاه کردن دوره نونهالی:

معمولا درختانی که از طریق کشت بذر تولید میشوند،دوره نونهالی طولانی تری دارند،یعنی،دیرتر بار میدهند،اما این دوره در درختان پیوندی کوتاهتر است.زیرا پیوندک را از شاخه های بالای درخت که سن بیولوژیکی آنها بیشتر است،انتخاب میکنند.

ه)تشخیص بیماریهای ویروسی

گاهی برای تشخیص برخی از ویروس های عامل بیماری گیاهی از روش پیونداستفاده میشود.بعضی از ارقام یا گونه درختان،حساسیت بیشتری نسبت به بیماریهای ویروسی دارند.

این نوع گیاهان را گیاهان شاخص مینامند.با پیوند کردن پایه یا پیوندک آلوده روی گیاه نشانگر،میتوانید از وجود آلودگی اطلاع پیدا کنید.برای مثال،از گیلاس زینتیبه عنوان گیاه شاخص،جهت تشخیص آلودگی ویروسی هلو،آلو،بادام و زردآلواستفاده میشود.

ز)ترمیم بخشهای آسیب دیده بوسیله پیوند گیاهان

درختان میوه،گاهی در اثر برخورد ابزار و ماشینهای کشاورزی،تغذیه جوندگانی مانند موش و خرگوش،عوامل مولد بیماری و یا ناسازگاری پایه با پیوندک اسیب میبینند.برای ترمیم این گونه صدمات،میتوان از برخی روش های پیوند،مانند،پلی استفاده کرد.

ح)تامین گرده ی کافی در درختان دو پایه

در مورد درختان دو پایه،مانند پسته،میتوان شاخه نر را روی درخت ماده پیوند زد تا هرسال برای باروری،گرده کافی تولید نماید.

ط)جوان کردن درختان مسن بوسیله پیوند گیاهان

درختانی که پیر هستند و یا خیلی کم میوه میدهند،میتوان با انجام عمل پیوند جوان کرد و وادار به باردهی نمود.

ی)استفاده تجملاتی

گاهی باغدار مایل است که چند گل یا چند میوه را روی یک درخت داشته باشد،برای مثال انواع رز یا انواع زردآلو،گوجه،آلوو هلو را روی یک درخت داشته باشد.